1821: de Griekse onafhankelijkheid strijd begint! (slot: Protocol van Londen 1830)
- Λεπτομέρειες
- Δημιουργήθηκε στις Πέμπτη, 29 Απρίλιος 2021 23:58
- Συντάχθηκε από τον/την Erwin Kuijpers
1821: De Griekse onafhankelijkheid strijd: deel I: de situatie voor de strijd: De tot het Christendom bekeerde Romeinse keizer Flavius Valerius Aurelius Constantinus, beter bekend onder de naam Constantijn de Grote, besluit om economische en strategische redenen in het jaar 359 zijn hoofdstad te verplaatsen naar het door Dorische stammen gestichte Byzantion.
Deze later naar hem vernoemde stad valt tijdens de vierde kruistocht (1202 – 1204) in handen van de kruisvaarders. Met name onder leiding van de Venetianen, die de kruisvaarders naar het door Moslims bezette Jeruzalem zouden vervoeren, wordt de stad grondig geplunderd. Vele geroofde kunstwerken bevinden zich dan ook nog altijd in de lagune – stad. De Frankische ridders stichtten stadstaten waaronder het hertogdom Athene. Van de bevrijding van het Heilige Land was geen sprake meer. Het strategisch gelegen Constatinopel valt op 29 mei 1453 in handen van de Ottomanen, onder leiding van sultan Mehmet II. Zij weten hun heerschappij over een groot deel van de Balkan uit te breiden. De Ottomanen verdeelden de veroverde Griekse landsdelen in 7 districten met aan het hoofd een agha, en oefenden een schrikbewind uit. De bevolking werd tot dwangarbeid gedwongen en Griekse jongens moesten in het Ottomaanse leger te vechten. Hoewel de Ottomanen een zekere mate van godsdienstvrijheid toestonden, kwam de economische ontwikkeling tot stilstand. De situatie verbetert in de achttiende eeuw enigszins onder invloed van Rusland maar de vrijheidsstrijd door de Kleften (κλέφτες, eigenlijk rovers) gaat onverminderd door...
Belangrijke hoofdrolspers: Pétros Mavromichális
Tot op de dag van vandaag staat de Mani, het middelste schiereiland van de Peloponnesos, bekend als ontoegankelijk en weinig aantrekkelijk. Het ruige landschap, met als hoogste top de 2407 meter hoge Profítis Ilías wordt gekenmerkt door de karakteristieke woontorens. Het recht om deze woontorens te bouwen was slechts gegund aan de in de vijftiende eeuw uit Mystras gevluchte Byzantijnen. De woontorens waren bedoeld om zich tegen bloedvetes te beschermen. Een van de belangrijkste families was de familie Mavromichalis uit Areópoli, een stadje genoemd naar de god van de oorlog: Ares.
De bekendste telg uit deze roemrijke familie is de in 6 augustus1765 geboren Pétros Mavromichális (Πέτρος Μαυρομιχάλη) beter bekend als Petrobey (Πετρομπέης). Zoon van Pierrakos and Katerina Koutsogrigorakos, De familie staat bekend als hardnekkige opstandelingen tegen de Ottomaanse overheersing. Zowel zijn vader als grootvader Georgakis waren betrokken bij de zogeheten “Orlov opstand” (februari 1770 – juni 1771). Deze opstand werd opgevolgd door een strijd tussen de diverse families op het schiereiland. De jonge Petros wist echter de familievetes te bedaren en veel opstandelingen Kleften (κλέφτες) genaamd te ontsnappen naar veiliger oorden. Door de hereniging van de Maniotische families vormt rond het jaar 1814 de familie Mavromichalis een dusdanige bedreiging voor de Ottomaanse overheersing in de regio dat Petros de functie van “Bey” wordt aangeboden: een bestuurlijke en militaire functie. De Mani wordt min of meer autonoom, slechts belastingplichtig aan de sultan. Toch sluit Bey Petros Mavromichalis zich aan bij “Filiki Etria”:(Φιλική Εταιρεία) het in 1814 in Odessa (huidig Oekraïne) opgerichte geheime genootschap om het Ottomaanse bewind omver te werpen.
Op 17 maart 1821 zou hij de opstand tegen de Ottomanen hebben ingezet met de uiteindelijke herovering van de stad Kalamata als gevolg. Ondertussen zoekt hij steun in het westen. Na de onafhankelijkheid zou hij lid worden van de eerste senaat onder Ioannis Kapodistrias. Een dispuut over staatsrechtelijke inrichting komt Petros Mavromichalis echter duur te staan: hij belandt in de gevangenis. Zijn broer en diens zoon Konstantinos en Giorgios lossen dit probleem echter op een traditioneel Maniotische manier op en vermoorden de staatsman op 9 oktober 1831. Onder diens opvolger, koning Otto, werd Pétros Mavromichális een belangrijke politicus, hij overleed 17 januari 1848.
Bisschop Germanos van Patras
Naast Pétros Mavromichális is er nog een persoon aan wie de ontketening van de opstand van 1821 wordt toegedicht. Georgios Ioannou Kozias, beter bekend als Germanos III van Patras werd op 25 maart 1771 in Dimitsana, Arcadië, geboren. In 1806 werd hij gekozen tot bisschop van Patras. In 1818 werd ook hij lid van “Filiki Etria”:(Φιλική Εταιρεία) het geheime genootschap met slechts één doel voor ogen: het omverwerpen van het meedogenloze Ottomaanse bewind. Als bisschop van Patras zegende hij , volgens overlevering, op 13 maart 1821 de standaard van de opstandelingen tijdens de liturgie in het klooster van Aghia Lavra (tijdens de liturgie ter gelegenheid van de Blijde Aankondiging van Aartsengel Gabriël aan Maria) en op 25 maart van datzelfde jaar de vrijheidsstrijders zelf. Tevergeefs zocht hij een jaar later steun voor de vrijheidsstrijd in onder meer Italië en in Rome, bij paus Pius VII (Barnaba Niccolò Maria Luigi Chiaramonti 14-03-1800 – 14 – 08-1823). Bisschop Germanos III sterft in de nacht van 30 op 31 mei 1826.
Laskarina "Bouboulina" Pinotsi
De Griekse houding ten aanzien van Rusland is vaak gematigder dan van vele andere EU landen. Wellicht vindt een en ander zijn oorsprong in de achttiende eeuw. Als gevolg van Russische bemiddeling mocht Griekenland sinds 1774 een handelsvloot bezitten, weliswaar varende onder Russische vlag. Tot vandaag de dag is scheepsvaart een belangrijke pijler onder de Griekse economie. Laskarina Pinotsi ( Λασκαρίνα bijnaam: "Μπουμπουλίνα" Πινότση) werd op 11 mei 1771 geboren in de gevangenis van Constantinopel. Haar vader, Stavrianos Pinotsis, een kapitein afkomstig van het eiland Hydra werd gevangen gezet wegens zijn aandeel in de mislukte Orlov revolutie. De bevalling vond plaats tijdens een bezoek van echtgenote Skevo aan haar ter dood veroordeelde man. Skevo vestigt zich uiteindelijk op het eiland Spetses en hertrouwt met kapitein Dimitrios Lazarou-Orlof die als gevolg van een zeeslag met piraten in 1798 de dood vond toen zijn schip naar de zeebodem kelderde. Haar moeder hertrouwt opnieuw, dit keer met de welgestelde reder Dimitrios Lazarou-Orlof. Deze komt echter om het leven in 1811 tijdens een zeeslag met ...piraten. Laskarina, als erfgename van de vloot en scheepswerven, laat op eigen kosten onder andere de oorlogsbodem Agamemnon bouwen. De Ottomanen wilden echter haar bezit confisqueren wegens de deelname van haar wijlen echtgenoot aan de mislukte revolutie. De Russische ambassadeur in Constantinopel, Stroganov, weet haar in veiligheid te brengen in Cremea (huidig Oekraïne) en de moeder van de sultan weet haar zoon over te halen het fortuin van Laskarina Bouboulina ongemoeid te laten. Hoewel er geen bewijzen zijn, is sprake van haar deelname aan Filiki Etaireia, de geheime verzetsorganisatie. Haar schepen vervoerden heimelijk wapens en munitie. De Agamemnon werd voltooid in 1820, het kostte een fortuin aan omkoping van Ottomaanse bewindslieden en aan het vormen van een eigen troepenmacht afkomstig van het eiland Spetses. Nadat de opstand en de daarop volgende burgeroorlog in 1824 voorbij was werd zij gearresteerd wegens het complot van de schoonvader van haar dochter Eleni met de zoon van Theodoros Kolokotronis, Panos tegen de benoeming van Otto van Beieren als koning van Griekenland. Op 7 juni 1834 werd hij ter dood veroordeeld maar zou later gratie krijgen. Uiteindelijk zou geen oorlogshandeling maar een familie vete een eind aan haar leven maken. Ze stierf berooid, op het balkon van haar huis op Spetses op 22 mei 1825. Zij was de eerste vrouwelijke admiraal in Russische dienst.
Lord Byron
George Gordon Noel Byron werd geboren op 22 januari 1788 in Londen en begon in 1809 op eenentwintig jarige leeftijd, in gezelschap van zijn goede vriend John Cam Hobhouse aan zijn “Grand Tour”. In die dagen konden de klassieken zich verheugen op hernieuwde belangstelling en het was in de Britse upper class “bon ton” om belangrijke bezienswaardigheden in Italië en Griekenland te gaan bekijken. Na aankomst in Preveza reist het gezelschap naar Tepelene (huidig Albanië) voor een ontmoeting met de wrede Ottomaanse heerser Ali Pasha. Het is in deze periode dat hij begint aan een van zijn beroemdste werken: het autobiografische “Childe Harold 's Pilgrimage”. Op doorreis naar Istanbul, voor een bezoek aan de sultan, verblijft het gezelschap in Athene waar landgenoot Lord Elgin inmiddels is begonnen met het verschepen van de naar hem genoemde “marbles” afkomstig van het Parthenon op de Acropolis. In het gedicht “The Curse of Minerva” hekelt Byron de vernielzucht van zijn landgenoot:
For Elgin's fame thus grateful Pallas pleads,
Below, his name--above, behold his deeds!
Be ever hailed with equal honour here
The Gothic monarch and the Pictish peer:
arms gave the first his right, the last had none,
But basely stole what less barbarians won.
In maart 1823 wordt in Londen het London Greek Comittee opgericht. Welgestelde Britse aristocratie, parlementsleden van alle politieke gezindten met sympathieën voor de Griekse vrijheidsstrijd, en in Londen wonende Grieken verenigden zich met als doelstelling fondsen om een militaire expeditie ter ondersteuning van deze strijd te werven. Hoewel dit strijdig was met het officiële standpunt van de Britse regering, Een nationale inzamelingsactie, waarvoor het London Greek Comittee het hele Britse grondgebied afstruinde bracht de voor die tijd gigantische som van £ 800.000,00 op! Uiteindelijk wordt Lord Byron, sinds zijn tiende de zesde baron van Rochdale, op voorspraak van vriend John Cam Hobhouse, benoemd tot expeditie leider.
In 1822 vestigt Lord Byron zich samen met de negentien jarige, gehuwde gravin Teresa Guiccioli zich in het Italiaanse Genua, Het idyllische leven in de havenstad begon Lord Byron al gauw te vervelen, en het verzoek van het Committee om deel te nemen aan de Griekse vrijheidsstrijd kwam niet alleen als geroepen, maar paste eveneens ook in zijn voornemens nog iets nuttigs met zijn leven te gaan doen. Dat kostte hem overigens wel £ 4000,00, om zijn expeditie bestaande uit de meest als de meest dappere der Griekse vrijheidsstrijders bekendstaande Soulioten, te bekostigen. Hij vertrekt op 18 april naar Kefalonia, en voegt zich op 29 december bij de strijder Alexandros Mavrokordatos in Mesologhi. Op 15 februari 1824 wordt Lord Byron echter ziek: waarschijnlijk twee epileptische aanvallen in achtenveertig uur. De gebruikelijke behandeling hiervoor bestond uit aderlating. Deze aderlating zal hem echter dermate verzwakken dat, als hij koorts oploopt hij op 19 april 1824 komt te overlijden. Zonder ook maar een kogel te hebben afgevuurd.
Theodoros Kolokotronis
Theodoros Kolokotronis werd op 3 april 1770 geboren in Ramavouni , Messenië. Als telg uit een beroemde “Kleften” familie groeit hij op in een van de woontorens in Kastania, gelegen in de onherbergzame Mani. “Kleften” was oorspronkelijk de benaming voor struikrovers maar ten tijden van de Griekse Revolutie werd het een geuzennaam voor opstandelingen tegen het Ottomaanse regime. De familie Kolokotronis, alom gerespecteerd wegens hun langjarige opstand tegen het Ottomaanse regime en werd vereerd in de vele vrijheidsstrijd liederen: “Oi Kolokotronaio”:
“On a horse they go to church,
On a horse they kiss the icons,
On a horse they receive communion
From the priest’s hand.”
Zo nam zijn vader, Konstantinos Kolokotronis, deel aan de bekende Orlov Opstand (februari 1770 – juni 1771). Zijn zoon Theodoros wordt door de Ottomaanse overheersers aangesteld als “Armatolos”: een Griek in dienst van het Ottomaanse leger, aangesteld in gebieden waar het Ottomaanse regime moeilijk stand kon houden. Na een kortstondig dienstverband bij de Russische marine wordt Theodoros Kolokotronis wegens aanhoudende aanvallen op de Kleften in 1806 gedwongen te vluchten naar Zakynthos (Zante), destijds een Brits protectoraat waar hij al gauw dienst nam in het Britse leger. Hij weet zich op te werken tot majoor en het is uit deze tijd dat zijn kenmerkende helm stamt en zijn lidmaatschap van “Philiki Eteria” , het in 1814 in Odessa (huidig Oekraïne) opgerichte geheime genootschap ter omverwerping van het Ottomaanse regime. Vlak voor het uitbreken van de Griekse Vrijheidsstrijd keert hij terug naar het vaste land om de verschillende “Kleften” bendes om te vormen tot een georganiseerd opstandelingenleger. “"De Oude Man van Morea”” inmiddels 52 jaar oud weet onder andere de (toekomstige hoofdstad) Nafplion te bevrijden in september 1821, Akrokorinthe in januari 1822 en in februari van datzelfde jaar Patras.
De instabiele onzekere politieke situatie na de revolutie brengt hem opnieuw in de problemen: hij keerde zich tegen de de pas op de troon geplaatste zeventienjarige Beierse prins Otto. Dat leverde hem een gevangenschap op met zelfs de doodstraf als gevolg. Echter gratie werd verleend en koningin Amalia arrangeerde een adelijk huwelijk mat Αικατερίνη Καρούσου (?) Pas na de revolutie leert Theodoros Kolokotronis lezen en schrijven: precies op tijd voor een autobiografie: zijn memoires worden beschouwd een van de beste verslaggevers omtrent de Griekse Vrijheidsstrijd. Theodoros Kolokotronis wordt algemeen beschouwd als een van de grootste helden uit de Griekse onafhankelijkheidsstrijd. Hij overlijdt op 16 februari 1843 op 72 jarige leeftijd een dag na het huwelijk van zijn zoon Konstantinos .
Greek Revolutionary Song - Στα Τρίκορφα [In Trikorfa]
Belangrijke hoofdrolspelers: aan Ottomaanse kant: Mahmut II
Mahmut II werd geboren op 20 juli 1785 in het Topkapi paleis in Istanboel. Zijn vader is Sultan Abdul Hamid I , zijn moeder Naqshidil Sultan, een tante is niemand minder dan Joséphine Bonaparte – de Beauharnais, echtgenote van de Franse keizer Napoleon I. (saillant detail gezien het verloop van de Griekse Onafhankelijkheidsstrijd) In 1808 werd hij de dertigste Sultan van het Ottomaanse Rijk. Hij volgde zijn broer Mustafa IV op die hij afzette en op 15 november 1808 om het leven liet brengen. Het is onder zijn bewind dat na eeuwen van Ottomaanse overheersing de Grieken zich ontevreden voelen en tot opstand durven te komen. Ijdens zijn bewind brak in 1821 de afhankelijkheidsstrijd uit. Mahmut II zocht overigens aansluiting bij de destijds heersende Westerse machten Groot Brittannië, Frankrijk en Rusland en probeerde hervormingen door te voeren, waaronder het afschaffen van ڭيچرى (nieuwe soldaat) dit was een elite eenheid bestaande uit geïndoctrineerde Christelijke jongens. Sultan Mahmut II was overigens in alle opzichten zeer westers georiënteerd in de destijds heersende regeringsstijl en cultuur. Toch zou de publieke opinie in de westerse wereld zich tegen hem keren. Genootschappen van filhellenen stuurden geld, wapens en manschappen. Met name het bloeddorstige neerslaan van de opstand op Chios in 1822 waarbij en geschat aantal slachtoffers dat uiteen loopt van 20.000 tot 90.000 vielen. Sultan Mahmut II sterft op 1 juli 1839 op drieënvijftig jarige leeftijd.
Belangrijke hoofdrolspelers: aan Ottomaanse kant: Ali Pasha:
Het komt tot op de dag van vandaag voor dat heersers hun afkomst fraaier voorstellen dan het in werkelijkheid was, dit lijkt ook bij Ali Pasha het geval. De familie stamt uit huidig Albanië en Ali zou zijn geboren in het armoedige Beçisht. Hier begint feitelijk de mythe, of noem het de leugen. Zelf beweert hij te zijn geboren omstreeks 1740 in Tepelenë. De familie zou bekend hebben gestaan als dievenvolk. Maar later beweren ze dat ze afstammen van een Mevlevi derwisj: u kent ze wel: die wervelend dansende geestelijke, (je word al duizelig als je er naar kijkt) die een gelofte van armoede heeft afgelegd en wordt beschouwd als de volmaakte moslim. Later beweert hij zelfs afstammeling te zijn van een Epirotische koning en liet dit zelfs boven een stadspoort van Ioannina Inbeitelen.
Zijn vader, Veli Bey, werd vermoord kort nadat deze zijn neef Islam Bey, een locale heerser vermoorde en hem in deze functie opvolgde. Als gevolg van deze moorden verloor de familie veel politieke macht, bezittingen en aanzien. Chamko, zijn moeder (afkomstig uit Konitsa, huidig Griekenland) voedt hem op en maakt een echte roverhoofdman van hem. Merkwaardig genoeg valt hij nu pas echt op bij de Ottomaanse machthebbers en hij wordt aangesteld om plunderingen juist te voorkomen! Zijn rijzende ster brengt overmoed: rond 1810 beschouwt hij Albanië, en wat nu het huidige noord – west Griekenland is als zijn eigen staat met Ioannina als hoofdstad. Hij trekt zich vervolgens steeds minder aan van de wetten en voorschriften uit het verre Istanboel. Ali Pasha zoekt toenadering tot Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Hij steunde feitelijk de Griekse onafhankelijkheidsstrijd! Ali Pasja was als heerser een opportunist: hij ging allianties aan met mogendheden, opstandelingen of /of religies welke hij voor zijn streven naar een onafhankelijke staat kon gebruiken.
Istanbul - Derviches Tourneurs
Ali Pasha staat ook bekend om zijn meedogenloze relatie met zijn harem. Menige harem dame of jongen kreeg zoetigheid in een zak genaaid om de dood te verzachten terwijl zij/hij werd verdronken in het meer van Ioaninna. De Britse aristocratische dichter George Gordon Noël Byron ontmoette Ali Pasha tijdens zijn “Grand Tour” in 1809 in Ioannina. Hij had gemengde gevoelens omtrent deze despoot. Hij omschreef diens hof als prachtig, roemde de Griekse culturele opleving die onder diens bewind werd toegestaan en beschreef Ioannina als "superieur in rijkdom, verfijning en kennis". In een brief aan zijn moeder beschrijft hij de Ottomaanse heerser als :
"His Highness is a remorseless tyrant, guilty of the most horrible cruelties, very brave, so good a general that they call him the Mahometan Buonaparte ... but as barbarous as he is successful, roasting rebels, etc, etc.."
Hoogmoed komt voor de val luidt een bekend gezegde! De Ottomaanse ambassadeur in Parijs, later minister van Buitenlandse Zaken, Mehmet Sait Halet Efendi (1761–1822) brengt de plannen van Ali Pasha onder da aandacht van Sultan Mahmud II. De “Sumblime Porte”, zeg maar de Ottomaanse overheid, eist zijn aftreden maar Ali Pasha weigert en verzet zich met een klein leger, waaronder de Griekse Souli (was dit de reden voor de slachtpartij onder de Souli: een afrekening van Ottomaanse kant?) tegen de overmacht van het Ottomaanse leger.
(wat nu volgt onder voorbehoud)
In Januari 1822 werd de stad Ioannina ingenomen door het Ottomaanse leger en het Kastro werd belegerd. Onderhandelingen volgden. Ali Pasha werd een volledig pardon toegezegd indien hij zich terug zou trekken in het klooster van Aghios Panteleimon op het eiland in het meer Pamvotis waar hij uiteindelijk later datzelfde jaar zou worden vermoord.
Belangrijke hoofdrolspelers: Lodewijk van Heiden (Berend Botje?!)
Ik zie uw wenkbrauwen al fronsen: de Griekse onafhankelijkheidsstrijd met een raadselachtige personage uit een bekend en eeuwenoud kinderliedje? Dat vraagt om uitleg! Welnu:
Lodewijk Sigismund Vincent Gustaaf van Heiden werd op 6 september 1772 geboren in de hofstad s' Gravenhage als zoon van graaf Sigismund Pierre Alexander van Heiden en baronesse Maria Frederica van Reede. De familie resideerde op de havezate Laarwoud in Zuidlaren. In 1781, op negen jarige leeftijd, meldde hij zich aan als cadet bij de marine, waar hij het in 1789 tot de rang van luitenant ter zee schopte. Hij maakte destijds diverse reizen naar overzeese gebiedsdelen. De familie was uiteraard trouw aan de Oranjes en dat kwam hem duur te staan: nadat hij stadhouder Willem V begeleide op een overtocht van Scheveningen naar Engeland werd hij bij terugkomst direct gearresteerd en na twee maanden van verhoren vrijgelaten. Lodewijk van Heiden nam direct ontslag van de marine en keerde terug naar...Zuidlaren.
Zijn verdiensten bleven echter niet onopgemerkt en op tweeëntwintig jarige leeftijd werd Lodewijk van Heiden aangesteld tot kapitein-luitenant bij ...de Russische marine! In 1817 werd hij zelfs benoemd tot schout-bij-nacht door de Russische tsaar.
In 1826 kreeg “Berend Botje” het bevel over de gezamenlijke vloot van Franse en Engelse eskaders op de Middellandse zee om het uit de hand lopende conflict tussen het Ottomaanse Rijk en het bezette Griekenland te beëindigen. In deze hoedanigheid belandt hij in de zeeslag die een ommekeer in de Griekse vrijheidsstrijd zou gaan betekenen: de zeeslag bij Navarino! . Over de uitkomst daarvan...we houden deze informatie nog even voor ons!
Koning Willem I benoemde hem bij terugkomst in het vaderland op 26 augustus 1832 tott Commandeur in de Militaire Willems-Orde, echter het vertrouwde Zuidlaren voelde niet meer als thuis en Lodewijk van Heiden verhuisde naar Taillin (huidig Estland) waar hij op 4 oktober 1850 op 77 jarige leeftijd na een ziekbed overleed.
Of Lodewijk van Heiden het even legendarische figuur is uit het negentiende eeuw stammende kinderliedje is...?
Berend Bootje: de tekst:
Berend Botje ging uit varen
met zijn scheepje naar Zuidlaren
de weg was recht, de weg was krom
nooit kwam Berend Botje weerom.
Een, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven
waar is Berend Botje gebleven?
Hij is niet hier, hij is niet daar
hij is naar Amerika.
Amerika, Amerika,
driemaal in de rondte van je hopsasa.
Amerika, Amerika,
driemaal in de rondte van je hopsasa.
Belangrijke hoofdrolspers: Patriarch Gregorius V van Istanboel
Georgios Aggelopoulos (Grieks: Γεώργιος Αγγελόπουλος) werd in 1746 geboren in Dimitsana , een stadje op de Peloponnesos. Tijdens zijn leven werd hij tot drie keer tot Patriarch van Istanboel (Constatinopel) benoemd. Tijdens deze laatste periode, van 14 december 1818 tot 10 april 1821 werd hij in opdracht van sultan Mahmut II gearresteerd. Deze hield hield Gregorius V verantwoordelijk voor het laten escaleren van de Griekse Onafhankelijkheidsstrijd. Aan het begin van de Griekse Onafhankelijkheidsoorlog werd Gregorius V als Etnarch (leider van de etnische Griekse inwoners) en van de Orthodoxe Millet (rechtbank behorende tot een bepaalde geloofsovertuiging) aangewezen als schuldige om zijn onvermogen om de Griekse opstand te onderdrukken. Dit ondanks het feit dat Gregorius V de Griekse revolutionaire activiteiten had veroordeeld om de Grieken van Constantinopel te beschermen tegen represailles door de Ottomanen. Met Pasen, op 10 april 1821 werd hij daarom in zijn liturgisch gewaad opgehangen voor de poorten van het Patriarchale Paleis. Zijn lichaam werd door de straten van de stad gesleurd en uiteindelijk in de Bosporus gegooid. Er volgde een bloedbad onder de Grieks Orthodoxe inwoners van Istanboel. Griekse zeelieden wisten het stoffelijk overschot echter veilig te stellen en de patriarch werd uiteindelijk begraven in de metropolitaanse kathedraal van Athene. De Grieks orthodoxe kerk verklaarde hem heilig op 8 april 1921 en beschouwt hem als martelaar. Ter nagedachtenis aan hem werd de Sint-Pieterspoort, ooit de hoofdpoort van het patriarchaatcomplex, in 1821 dichtgelast en is sindsdien gesloten gebleven.
Om de situatie in Griekenland beter te kunnen begrijpen neem ik u eerst mee terug in de tijd:
1821: De Griekse onafhankelijkheid strijd: de situatie voor de strijd:
De tot het Christendom bekeerde Romeinse keizer Flavius Valerius Aurelius Constantinus, beter bekend onder de naam Constantijn de Grote, besluit om economische en strategische redenen in het jaar 359 zijn hoofdstad te verplaatsen naar het door Dorische stammen gestichte Byzantion. Deze later naar hem vernoemde stad valt tijdens de vierde kruistocht (1202 – 1204) in handen van de kruisvaarders. Met name onder leiding van de Venetianen, die de kruisvaarders naar het door Moslims bezette Jeruzalem zouden vervoeren, wordt de stad grondig geplunderd. Vele geroofde kunstwerken bevinden zich dan ook nog altijd in de lagune – stad. De Frankische ridders stichtten stadstaten waaronder het hertogdom Athene. Van de bevrijding van het Heilige Land was geen sprake meer.
Het strategisch gelegen Constatinopel valt op 29 mei 1453 in handen van de Ottomanen, onder leiding van sultan Mehmet II. Zij weten hun heerschappij over een groot deel van de Balkan uit te breiden. De Ottomanen verdeelden de veroverde Griekse landsdelen in 7 districten met aan het hoofd een agha, en oefenden een schrikbewind uit. De bevolking werd tot dwangarbeid gedwongen en Griekse jongens moesten in het Ottomaanse leger vechten. Hoewel de Ottomanen een zekere mate van godsdienstvrijheid toestonden, kwam de economische ontwikkeling tot stilstand. De situatie verbetert in de achttiende eeuw enigszins onder invloed van Rusland maar de vrijheidsstrijd door de Kleften (κλέφτες, eigenlijk rovers) gaat onverminderd door...
Filiki Etaireia
Op 14 september 1814 wordt in de havenstad Odessa (huidig Oekraïne) het geheime genootschap Filiki Eteria (Φιλική Εταιρεία of Εταιρεία των Φιλικών: Genootschap van Vrienden) opgericht. Met andere, elders in Europa gevestigde geheime genootschappen als voorbeeld, hadden de initiatiefnemers Nikolaos Skoufas,Emmanuel Xanthos en Athanasios Tsakalov zich met aanvankelijk slechts een twintigtal leden, ten doel gesteld het Ottomaanse bewind omver te werpen en een onafhankelijke Griekse staat te stichten. Het merendeel van de leden waren telgen uit welgestelde Φαναριώτες families uit Constantinopel, militaire en christelijk – orthodoxe leiders. Prominente leden waren onder andere Fanariote prins Alexander Ypsilantis en de prins van Moldavië, Michael Soutzos. Voor de vriendelijke benaming van dit revolutionaire gezelschap werd gekozen omdat het woord "vriendelijk" hier bedoeld is om bondgenoten te duiden die aan hetzelfde doel werken maar niet noodzakelijkerwijs op andere gebieden hetzelfde gedachtegoed delen.
Als in de periode 1818 – 1821 het geheime genootschap zich over vrijwel alle Griekse regio 's heeft uitgebreid volgen massale inwijdingen, met name Theodoros Kolokotronis, en de bisschop van Patras: Germanos. Filiki Etaireia werd sterk geïnspireerd op de Vrijmetselarij en kende een hiërarchische structuur. De drie initiatiefnemers beweerden te spreken namens de “Onzichtbare Autoriteit" (Αόρατος Αρχή). Mede door het mysterieuze karakter van het geheime genootschap leefde bij vele ingewijden de gedachten dat wellicht de Russische tsaar Alexander I tot de ingewijden behoorde. In werkelijkheid waren het de initiatiefnemers zelf die beslissingen namen. In de periode 1815 – 1818 bestond de “Onzichtbare Autoriteit" uit 12 ingewijden die zich “apostelen” noemden: ieder van hen was verantwoordelijk voor een Griekse regio. Ingewijden kwamen samen in wat men een “tempel”noemde. Filiki Etaireia kende 4 inwijdingsniveau 's: 1) Broeders (Αδελφοποίητοι) 2) de Aanbevolenen (Συστημένοι), 3) de Priesters (Ιερείς) en 4) de Herders (Ποιμένες).De priesters werden belast met de inwijdingsplicht:
Ik zweer in de naam van waarheid en gerechtigheid, voor de Allerhoogste, om, door mijn eigen leven op te offeren en de zwaarste inspanningen te ondergaan, het mysterie te bewaken, dat mij zal worden uitgelegd en dat ik met de waarheid zal antwoorden wat ik ook ben vroeg...
---Ten slotte zweer ik bij U, mijn heilig en lijdend land, - ik zweer bij uw langdurige martelingen, - ik zweer bij de bittere tranen die al zoveel eeuwen zijn vergoten door uw ongelukkige kinderen, bij mijn eigen tranen die Ik stort me op dit moment uit, - ik zweer bij de toekomstige vrijheid van mijn landgenoten, dat ik mezelf volledig aan u toewijd; dat u voortaan de oorzaak en het voorwerp van mijn gedachten zult zijn, uw naam de gids van mijn daden en uw geluk de beloning van mijn arbeid.
De “Broeders” en de “Aanbevolenen” waren niet op de hoogte van de revolutionaire doelstellingen van de organisatie. Ze wisten alleen dat er geheim genootschap bestond dat haar best deed voor het algemeen welzijn van de natie, en dat belangrijke persoonlijkheden in haar gelederen had opgenomen. In 1818 verhuist het geheime genootschap de hoofdzetel naar Constantinopel. Na het overlijden van Nikolaos Skoufas in dat zelfde jaar, wordt uiteindelijk een waardig opvolger gevonden in de Fanariote prins Alexander Ypsilantis.
Belangrijke hoofdrolspeler: Alexander Ypsilantis & de eerste wapenfeiten
Alexandros Ypsilantis werd op 12 december 1792 in Constantinopel geboren als telg van een van de Φαναριώτες families. Deze van oorsprong Pontische familie is afkomstig uit Trabzon. De veelal adellijke families woonden in het stadsdeel waar ook het Oecumenisch Patriarchaat is gevestigd. Zij bekleedden de vier belangrijkste functies in het Ottomaanse rijk: Woiwode van Moldavia, Woiwode van Wallachia, Grand Dragoman, en Grand Dragoman van de vloot. Welgestelde families dus met grote invloed aan zowel het Ottomaanse hof als bij het Oecumenisch Patriarchaat. Alexander Ypsilantis was prins van de door de Ottomanen bezette Donau staat Moldavië. Bij het uitbreken van de Russisch – Ottomaanse Oorlog in 180s vlucht de familie naar Rusland waar de vijftienjarige Alexander Ypsilantis aan het Russische hof wordt geïntroduceerd en beschermeling wordt van de Russische keizerin Maria Feodorovna. Gedurende de Napoleontische Oorlog (Franse inval in Rusland in 1812) maakt hij militair carrière. Tijdens de Slag om Dresden (26 –27 Augustus 1813) verliest hij zijn arm. Hoewel bevordert tot kolonel zal hij nooit meer in actie komen in deze gewapende conflicten. Hij wordt persoonlijk assistent van de Russische tsaar Alexander I tijdens het congres van Wenen. (1814 – 1815) Op vijfentwintig jarige leeftijd wordt hij benoemd tot generaal – majoor en bevordert tot bevelhebber van de Eerste Brigade van de Huzaren.
Als in 1820 de Russische minister van Buitenlandse zaken, graaf Ioannis Kapodistrias de functie van voorzitter van het geheime genootschap van Filhelenen, Filiki Etaireia weigert, accepteert Alexander Ypsilantis deze benoeming wel. Het geheime genootschap faciliteert de financiële ondersteuning van rebellen met als doelstelling een revolutie in Servië, Montenegro en Griekenland en het vernietigen van de Ottomaanse vloot. Het uitlekken van het bestaan van Filiki Etaireia bij de Ottomanen brengt de voorbereidingen in een stroomversnelling. Hierbij vertrouwde Ypsilantis op Russische steun en op de wetenschap dat de kleine Donau staten slechts beschikten over een geringe troepenmacht. De Ottomanen trekken een troepenmacht van naar schatting 30.000 militairen samen. Dan maakt Ypsilantis een inschattingsfout met een serie verloren veldslagen als gevolg waaronder de veldslag van Drăgăşani (Wallachije, huidig Roemenië) op 18 juni 1921 waarbij het leger van Filiki Etaireia wordt verslagen. De Russische steun waarop op grond van het gemeenschappelijke Orthodoxie werd vertrouwd, bleef uit. Alexander Ypsilantis vlucht naar Oostenrijk waar hij vergeefs politiek asiel aan vraagt. In plaats daarvan wordt hij gedurende zeven jaar gevangen gehouden waarna hij op voorspraak van tsaar Nicolaas I wordt vrijgelaten. Hij sterft in grote armoede op 29 januari 1828 in Wenen. Zijn laatste wens was dat zijn hart zou worden overgebracht naar Griekenland. Zijn adjudant, Georgios Lassanis (1793–1870) met wij hij zeven jaar gevangen zat, voert deze laatste wens uit en het hart bevindt zich in de Amalieio Kerk in Athene. Zijn stoffelijke overschot werd uiteindelijk in 1964 in de Taxiarches Kerk in Athene bijgezet.
De Orlov revolutie:
Na de val van Constantinopel op 29 mei 1453 komt het Byzantijns rijk onder Ottomaans bewind. De voormalige Byzantijnen werden door de Ottomanen beschouwd en behandeld als tweede rangs – burgers. Intellectuelen en humanisten als Demetrios Chalkokondyles en Leonardos Philaras die tijdens de Ottomaanse invasies waren gevlucht deden vergeefse oproepen aan toenmalige mogendheden als Venetië om de Grieken bij te staan in een opstand tegen de Ottomaanse machthebbers. Vooral in de Morea, (Peloponnesos) was de weerstand groot en vonden diverse, door onder andere Kleften (Κλέφτες: rovers) uitgevoerde pogingen plaats het Ottomaanse juk af werpen. Met name in onherbergzame berggebieden, waar de Ottomanen zich liever niet waagden wegens gebrek aan kennis van het terrein. Dit had onder andere tot gevolg dat verschillende regio 's in het bezette gebied zoals de Mani (Peloponessos), Souli (Epiros) en Sfakia (Kreta) “vrije” gebieden waren. Liever leverden de Ottomanen wapens aan de plaatselijke bevolking om zich te verdedigen tegen de Kleften. Deze zogenaamde “armatoloi” ontweken liever de confrontatie met hun “broeders” of sloten zich bij hen aan. In hun ogen waren de Kleften eerder helden dan rovers en zij hadden dan ook grote bewondering voor deze opstandelingen.
De Russische expansie drang is van allen tijden: reeds in de achttiende eeuw deden Russische machthebbers pogingen hun invloed uit te breiden naar onder andere de Krim dat destijds onder Ottomaans bewind stond. Europa was destijds een broeinest van gewelddadige conflicten: zo mengden zich ook Oostenrijk en Frankrijk in het Russisch – Ottomaanse conflict. Op 23 oktober 1768 verklaarde de Porte (Ottomaanse hof) Rusland uiteindelijk de oorlog. Directe aanleiding was wederom de Russische inmenging op de Krim.
In het midden van de jaren zestig van de achttiende eeuw werden Russische gezanten gestuurd naar met name het zuid westelijk gelegen Peloponnesisch schiereiland Mani. De onderdrukte Grieken koesterden een sterk verlangen naar een onafhankelijke staat dat zich politiek zou richten op hun Orthodox Russische “broeders”. De voorbereidingen en organisatie van de Griekse opstand stond onder leiding van de broers Grigory en Alexei Orlov. Deze laatstgenoemde was een Russisch vlootcommandant. Een andere Orlov-broer, Fyodor Orlov werd gestuurd om de rebellen in Morea (Peloponessos) te coördineren, dat vanwege zijn havens als het belangrijkste strategische gebied op het vasteland van Griekenland werd beschouwd. De aankomst van de Russische vloot bestaande uit slechts vier oorlogsbodems en enkele honderden slecht bewapende soldaten stelden de Griekse rebellen teleur en kon een deel van hen niet overtuigen tot een opstand over te gaan. Uiteindelijk werd er toch een kleine troepenmacht samengesteld, aangevuld met Kretenzische opstandelingen.
De Griekse rebellen waren aanvankelijk succesvol en slaagden erin om de Ottomaanse troepen in Laconië en oost - Messenië in het zuiden van Morea te verslaan. Desondanks bleven belangrijke forten als van Navrino en Methoni in Ottomaanse handen. De Byzantijnse stad Mystras werd wel ingenomen en daar werd een regering gevormd. Ondertussen stond de opstand op Kreta onder leiding van de koopman Ioannis Vlachos "Daskalogiannis" (Anopolis, ca. 1725 – Iraklion, 17 juni 1771). Deze opstand werd echter vrij snel door de Ottomanen neergeslagen. Mede door het uitblijven van de door Rusland beloofde steun. Nadat er een vredesvoorstel werd gedaan besloot Ioannis Vlachos zich over te geven, Maar ook nu kwam hij bedrogen uit: Op last van de pasja van Candia (het huidige Iraklion) werd hij in Iraklion gevangengezet. Op 17 juni 1771 werd hij in de buurt van het havenfort Koulés gefolterd, levend gevild en geëxecuteerd.
Met de hulp van Griekse eilandbewoners wist de Russische vloot een grote overwinning te behalen op de Ottomaanse marine in de Slag bij Çeşme maar dit hielp het Griekse leger in Morea niet. De “Orlov Revolutie werd neergeslagen. Toch beschouwden de Russische autoriteiten de missie deels als geslaagd: de Ottomaanse vloot werd immers neen gevoelige slag toegebracht. Door achterstallige soldij voerden door de Ottomanen ingehuurde Albanezen een schrikbewind uit, met nam in de noord – westelijk gelegen regio Epiros. Moordpartijen en plunderingen vonden plaats. Ook de noordelijke Peloponnesische stad Patras werd zwaar getroffen: weinigen overleefden het bloedbad en ook Mystras werd vernietigd. Uiteindelijk stuurde de Porte het Ottomaanse leger om de Albanese huurlingen te verdrijven en de orde te herstellen.
Met de ondertekening van het Verdrag van Küçük Kaynarca. (21 juli 1774, huidig Bulgarije) komt er een einde aan de Russisch – Ottomaanse oorlog. Zowel Rusland, maar ook de onderdrukte Grieken haalden met dit verdrag enkele voordelen binnen: Zo kregen Griekse schepen het recht om onder Russische vlag te varen en hadden ze daardoor vrije toegang tot de Zwarte Zee en de Middellandse Zee. Rusland kreeg het recht om de Orthodoxe bevolking en haar kerken te beschermen en om een Orthodoxe kathedraal in Istanbul te bouwen. Rusland verkreeg ook het recht om consuls te benoemen in het hele rijk, en de meeste van hen waren Grieken. Het verdrag luidde grote veranderingen in de Griekse wereld in.
De slag bij Vasilika
Als bisschop Germanos III van Patras, volgens overlevering, op 13 maart 1821 de standaard van de opstandelingen tijdens de liturgie van de “Blijde Aankondiging van Aartsengel Gabriël aan Maria” in het klooster van Aghia Lavra zegent om vervolgens op 25 maart van datzelfde jaar de vrijheidsstrijders zelf, wordt dit gezien als het sein voor het begin van de strijd. Sultan Mahmut II besluit in augustus 1821 vanuit Macedonië versterkingen te sturen naar zijn troepenmacht in Centraal Griekenland. Onder aanvoering van Behrem Pasha zouden 8.000 manschappen worden samengevoegd bij het leger, in de hoop de Griekse onafhankelijkheidsstrijd in de kiem te kunnen smoren. De Griekse opstandelingen bezetten echter een smalle weg bij Vasilika, in de huidige regio in Phthiotis met een bescheiden leger van tussen naar schatting 1.600 en 2.500 strijders. Tijdens de slag op 26 augustus 1821 vielen er aan Ottomaanse kant 800 slachtoffers, en verloor Behrem Pasha eveneens 700 paarden en werden 220 Ottomanen krijgsgevangen gemaakt. Deze gevoelige nederlaag dwong Behrem Pasha zich terug te trekken in Lamia, ten noorden van Thermopylae. Deze overwinning belette het Ottomaanse leger in Centraal-Griekenland de Peloponnesos binnen te gaan en de opstand neer te slaan. (De Peloponnesos was destijds nog verbonden met het vaste land.)
Slag bij Kalamata
De Peloponnesische stad Kalamata, bekend van de overheerlijke olijven, is de eerste echte stad die in handen valt van de Griekse vrijheidsstrijders. De militaire leider van de stad, Suleiman Aga Arnaoutoglou spreekt zijn bezorgdheid uit over het feit dat zijn garnizoen van slechts 150 militairen onmogelijk de stad tegen de oprukkende vrijheidsstrijders zou kunnen beschermen. Geruchten dat deze opstandelingen plunderden deden immers de ronde. De Griekse inwoners weten hem te overtuigen de hulp in te roepen van Petrobey Mavromichalis met zijn Maniotische legertje bestaande uit eveneens slecht 150 militairen. Suleiman Aga Arnaoutoglou is zeer verontrust over het geringe aantal militairen dat de stad moet beschermen en vraagt om meer hulp: juist dat is het teken waarop de vrijheidsstrijders hoopten: een teken van zwakte! Op 23 maart 1821 trekt Theodoros Kolokotronis met zijn 2000 manschappen vanuit het zuidoosten op naar de stad, tegelijkertijd leidt Dimitrios Papatsonis ruim 1000 vrijheidsstrijders richting Kalamata om zich te vervoegen bij het Maniotische leger onder bevel van Petrobey Mavromichalis . Tot een veldslag komt het echter niet: Suleiman Aga Arnaoutoglou geeft de stad zonder slag of stoot over aan de opstandelingen.Kalamata is devrijd en er gloort hoop voor de rest van Griekenland!
Slag van Dervenakia
De nederlaag in de slag bij Vasilika, op 26 augustus 1821, was een gevoelige tegenslag voor de Ottomanen. De opmars naar de Morea (Peloponnesos) werd hierdoor verhinderd. Pas in de zomer van 1822 achtte de Porte (Ottomaanse hof) de tijd rijp om een nieuwe expeditie te ondernemen. Vanuit Larissa werd een troepenmacht van naar schatting 20.000 soldaten en 8.000 cavaleristen onder aanvoering van Dramali Pasha van Drama vanuit Lamia naar de Morea gezonden. Het zou een van de grootste troepenmachten op Grieks grondgebied ooit zijn. Van Dramali Pasha werd verwacht naar Korinthe op te rukken, het belegerde Ottomaanse garnizoen in Nafplion te ontzetten en de hoofdstad van de Morea, Tripoli te heroveren. Aan Griekse zijde heerste vooral onderlinge onenigheid tussen de aanvoerders. Bovendien begon de opstand zijn tol te eisen en de vrijheidsstrijders raakten verzwakt. Hierdoor werden nauwelijks voldoende voorbereidingen getroffen om de opmars van Dramali Pasha te kunnen stoppen.
Begin juli 1822 startte de expeditie en tegen 17 juli 1822 werd Korinthe door de Ottomanen heroverd. De Grieken legden de Ottomanen nauwelijks een strobreed in de weg. Dramali Pasha sloeg goedbedoelde raadgevingen van onder andere Ali Pasha betreffende het verdere verloop van de expeditie in de wind. In tegenstelling tot het verder optuigen van een slagkrachtige marine besluit Dramali Pasha met zijn volledige strijdmacht op te trekken naar Nafplion om het Ottomaanse garnizoen aldaar te hulp te schieten. Na een doortocht door de nauwe kloof van Dervenaki bereikte de troepenmacht op 24 juli 1822 Argos , vanwaar de Griekse regering zonder dat er ook maar een schot werd gelost, was gevlucht. Eerder dat jaar hadden de Ottomanen het bloedbad van Chios gepleegd, en vluchtelingen uit Chios hadden levendige verhalen over de moord, verkrachting en slavernij op Chios naar het vasteland gebracht. Het nieuws van de opmars van Dramali Pasha veroorzaakte paniek over de hele Morea. De Ottomaanse opmars verliep voorspoedig. De cavalerie werd vooruitgestuurd naar Nafplion: het Ottomaanse garnizoen aldaar stond op het punt van capitulatie. Het was een tegenvaller voor Dramali Pasha dat de Ottomaanse vloot niet in Nafplion lag zoals de bedoeling was maar in Patras. Dramali Pasha besluit tot de belegering van Argos. De vesting werd verdedigd onder aanvoering van Demetrios Ypsilantis . De Grieken wisten het beleg twaalf dagen te doorstaan. In de nacht van 3 augustus 1822 leidde Ypsilantis zijn manschappen uit de belegerde citadel. Er was een gebrek aan water en proviand. Ook de strijdkrachten van Dramali Pasha ondervonden datzelfde hinder als gevolg van de droge, hete zomer van dat jaar. Het terrein buiten de citadel was voor de Grieken perfect voor het aanleggen van hinderlagen.
Griekse Militaire leiders als Theodoros Kolokotronis en Petrobey Mavromichalis ronselden vrijwilligers en wisten duizenden strijders te verzamelen. De “tactiek van de verschroeide aarde” werd toegepast. Alles wat bruikbaar was maar niet kon worden meegenomen werd vernietigd. Oogsten werden verbrand en waterputten onbruikbaar gemaakt. De Griekse opstandelingen waren echter niet verenigd en voerden hun activiteiten uit in opdracht van hun locale leiders en niet vanuit een centraal georganiseerde legerleiding. Op 26 juli 1822 besluit Dramali Pasha tot terugtrekking van zijn leger. De aftocht voert onder andere door smalle ravijnen. Hier liggen de Grieken echter in hinderlagen en er vallen talloze slachtoffers. De Grieken maakten ook aanzienlijke hoeveelheden munitie , wapens, kostbaarheden, lastdieren en paarden buit.
De Ottomaanse nederlaag in de slag bij Dervenakia kostte naar schatting 17.000 soldaten het leven. Ongeveer de helft van de naar schatting 6.000 overlevenden besluiten te vluchten naar Patras waar zij alsnog de dood vonden als gevolg van Grieks geweervuur. Het enorme Ottomaanse leger is verslagen en de sultan Mahmut II wendt zich wanhopig tot Muhammad Ali, de heerser over Egypte. Deze zal uiteindelijk 16.000 soldaten sturen, welke onder aanvoering van zijn zoon Ibrahim Pasha, zouden worden overgebracht naar Navarino op 163 schepen. De nederlaag van Dramali Pasha staat in de Griekse geschiedenis bekend als: “η καταστροφή του Δράμαλη" : “ de ramp van Dramali” Hijzelf sterft 26 oktober 1822 in Korinthe als gevolg van hevige koortsen.
De zeeslag Navarino
De Ottomaanse nederlaag in de slag bij Dervenakia, 0p 26 juli 1822 was een definitieve nederlaag voor de Ottomaanse strijdkrachten in Griekenland. Desondanks weigerde de Porte iedere overeenkomst en dus ook de Griekse onafhankelijkheid te erkennen, hetgeen mogendheden als Frankrijk, Groot Brittannië en Rusland later wel zouden doen. Griekenland onderhield derhalve diplomatieke betrekkingen met genoemde landen. Om de Grieks – Ottomaanse impasse te doorbreken besloten de geallieerde mogendheden de Porte onder druk te zetten. De gemeenschappelijke vloot stond onder aanvoering van de admiraals Henri de Rigny (Frankrijk), Edward Codrington (Groot Brittannië) en en Lodewijk van Heiden (een Nederlander In Russische dienst ). In het Verdrag van Londen uit 1827, werd de Porte opgeroepen de Griekse soevereiniteit te erkennen. De bondgenoten beschikten over 27 schepen met in totaal 1276 kanonnen. De Turks – Egyptische vloot van Ibrahim Pasja, die in opdracht van zijn vader Muhammad Ali, de heerser over Egypte en op wanhopig verzoek van de sultan Mahmut II in de baai van lNavarino lag, beschikte over 89 schepen en 2438 kanonnen. Het was niet de intentie van de bondgenoten een zeeslag te beginnen: intimidatie was de intentie: de Ottomaanse vloot moest vertrekken uit de baai van Navarino: dat was alles.! Als de Ottomanen op 20 oktober 1827 echter enkele waarschuwingsschoten lossen wordt dit door de geallieerden beschouwd als het begin van de zeeslag en tegen het begin van de avond is driekwart van de Ottomaanse vloot tot zinken gebracht. De Griekse onafhankelijkheid was nu onafwendbaar. De drie admiraals, in Griekenland “Τρις Ναβάρχη”genoemd worden in vrijwel alle Griekse steden vereerd met een monument.
1828: Het Protocol van Londen 1828, Conferentie van Poros & belangrijke hoofdrolspeler Ioannis Kapodistrias
Het Protocol van Londen 1828:
De onbedoelde zeeslag bij Navarino op 20 oktober 1827 betekende niet alleen de ondergang van de Ottomaanse vloot, maar ook het einde van de absolute Ottomaanse heerschappij over Griekenland. Eerder werd het Ottomaanse leger verslagen in de veldslag bij Dervenakia, 0p 26 juli 1822. Het was duidelijk voor de grote mogendheden van die tijd ( Engeland, Frankrijk en Rusland), dat de Grieken een vorm van autonomie verdienden. In het Protocol van Londen 1828 werd vastgelegd dat de Morea (Peloponnesos) en de Cycladen een vorm van zelfbestuur zouden krijgen maar schatplichtig bleven aan de Porte in Istanboel. De onderhandelingen met de grote mogendheden en de Porte werden gevoerd door graaf Ioannis Kapodistrias. Tijdens de Poros Coferentie van 1828 werden onder zijn leiding belangrijke besluiten genomen.
Belangrijke hoofdrolspeler: Ioannis Kapodistrias
Ioannis Kapodistrias werd op 11 februari 1776 geboren op Corfu (Kerkyra) dat in die dagen onder Venetiaans bewind stond. De familie stamt echter niet van het eiland: de adellijke familie van zijn vader stamt uit Kapodistrias (huidig Slovenië), een van zijn voorvaderen werd door Carlo Emanuele II di Savoia, de hertog van Savoie tot graaf benoemd. De oorspronkelijke familienaam was Vittori. Nadat de familie zich op Kerkyra vestigde werd de Rooms Katholieke godsdienst verruild voor het Orthodoxe geloof. De eveneens grafelijke familie van zijn moeder, de familie Genomis stamt van het mediterane eiland Cyprus en vestigt zich na te zijn gevlucht voor de Ottomaanse inval op het eiland, uiteindelijk op Kerkyra. De grafelijke titel van de familie Kapodistrias werd in 1679 opgenomen in de “Libro d'Oro” een overzicht van adelijke families van de Republiek Venetië en de Ionische eilanden.
Als diplomaat aan het keizerlijke Russische hof ontving Ioannis Kapodistrias meerdere verzoeken de Griekse onafhamkelijkheid bij de tsaar te bepleiten, waaronder het verzoek van prins Alexander Ypsilantis. Telkens wees hij de verzoeken af, wees de tsaar op de Russische onmogelijkheid om op deze verzoeken in te gaan.
"Degenen die dergelijke plannen opstellen, zijn het meest schuldig en zij zijn het die Griekenland tot rampspoed drijven.... Ik herhaal: wees op je hoede voor deze mannen".
Nadat Napoleon de slag bij Waterloo (18 juni 1815) heeft verloren, komen de Ionische eilanden onder Brits “protectoraat”. In 1821 geraakt Ioannis Kapodistrias direct betrokken bij een conflict tussen tsaar Alexander I en prins Alexander Ypsilantis, deze laatste probeert een opstand in Griekenland te bewerkstlligen door opstanden in diverse Donau landen te initieren. Als Philheleen valt het Ioannis Kapodistrias zwaar de Russische keizer nefgatief te adviseren. Echter: nadat patriarch Grigorios V, op 10 april 1821 publiekelijk werd opgehangen verbreekt Ioannis Kapodistrias zij diplomatieke stilzwijgen en stelt de Porte in Istanboel een ultimatum. Als gevolg van de weigering om op het Russische ultimatum in te gaan verbreekt het Russische keizerrijk de diplomatieke contacten met de Ottomanen op 18 juli 1821. Het uitblijven van Russische steun voor de Griekse onafhankelijkheid brengt Ioannis Kapodistrias in steeds moelijkere diplomatieke verhoudingen en in 1822 neemt hij langdurig diplomatiek verlof terwijl hij niet alleen aan het Russische hof maar ook bij de westerse mogendheden in groot aanzien stond. In 1827 wordt hij verkozen tot president van Griekenland door de onlangs opgerichtte Griekse Nationale Vergadering. Nadat hij bij diverse Europese landen de Griekse zaak probeerde te bepleiten zet hij op 7 januari 1828 in Nafplion voor het eerst voet op de bodem van het Griekse vasteland. Ioannis Kapodistrias verklaart Griekenland soeverein en roept Nafplion uit tot eerste hoofdstad van de nieuwe staat. Hij stelde zichzelf ten doel van Griekenland een moderne samenleving te maken en stelde een uitgebreid hervormingsprogramma op. Zijn hervormingen bestrijken vrijwel alle maatschappelijke vraagstukken: van het installeren van een nationaal leger, het organiseren van onderwijs tot het introducceren van moderene landbouwtechnieken en stadsplanning voor de verwoeste Griekse steden.
In 1831 beval hij de arrestatie van Petrobey Mavromichalis, de leider van de tot dan toe onafhankelijke en onherbergzame regio Mani. De arrestatie was een doodzonde voor de familie Mavromichalis, en op 27 september werd Ioannis Kapodistrias vermoord door Petrobey's broer Konstantis en zijn zoon Georgios Mavromichalis op de trappen van de kerk van Aghios Spyridon in Nafplion.
Petro – (s) “bey Mavromichalis” Koutsogrigorakos : hoe het zo mis kon gaan tussen patriotten
Op 6 augustus 1765 werd Petros Koutsogrigorakos geboren te Limeni (Morea / huidig Peloponnesos) als kleinzoon uit een uitdrukkelijke opstandelingenfamilie tegen het Ottomaanse bewind. Zowel zijn vader als grootvader waren als leiders betrokken bij de Orlov opstand. Hoewel deze opstand enkele positieve resultaten voor de Griekse situatie tot gevolg had, had deze niet het beoogde resultaat opgeleverd: namelijk de Griekse onafhankelijkheid. Nadat de opstand werd gestaakt raakten de familie – clans in de Mani verdeeld met een onderlinge strijd als gevolg. Petros Koutsogrigorakos wist al snel een reputatie als vredestichter op te bouwen en wist de Mani – clans te herenigen. Ook wist hij meerdere bij de Orlov opstand betrokken kleften te helpen ontsnappen naar de Ionische Ἑπτάνησα, dat in die dagen onder Frans bewind stond. Tegen 1814 wisten de Manioten zich dusdanig opnieuw te organiseren dat zij een bedreiging vormden voor het Ottomaanse bewind. De Ottomanen waagden zich liever niet in onherbergzame gebieden zoals de Mani en de Porte benoemde Petros Koutsogrigorakos tot “Bey”: hij bestuurde namens de sultan de Mani en wist een zekere vorm van autonomie te realiseren. In 1818 werd hij lid van de Filiki Eteria om op 17 maart 1821 in de Maniotische stad Aeropolis de opstand tegen de Ottomanen te beginnen. Het is onder zijn leiding dat op 23 maart van datzelfde jaar Kalamata werd bevrijd. In de zomer van 1822 trekt Petros Ioannis Kapodistrias.zichzelf terug uit de opstand en ontpopt zich als politicus: hij blijft zich inzetten als bemiddelaar in conflicten tussen de “καπεταναίοι” (de leiders van de diverse groepen opstandelingen) en zoekt steun in Europa en de Verenigde Staten voor de Griekse zaak.
Petros Koutsogrigorakos neemt na de geslaagde opstand zitting in de eerste Griekse senaat onder voorzitterschap van Ioannis Kapodistrias. De twee patriotten verschilden echter al gauw van politieke mening, Kapodiastrias drong aan op een gecentraliseerd bestuur, op basis vaan aangestelden in plaats van het traditionele bestuur op grond van familieloyaliteit. Dit terwijl Koutsogrigorakos, als rechtgeaarde Maniot, juist nogal gesteld was op deze vorm van bestuur waarvoor hij en zijn familie zo hard gevochten hadden. Hij en zijn broer Ioannis werden door Kapodistrias uitgenodigd om over de kwestie te onderhandelen. Deze onderhandelingen vonden echter nooit plaats: beide broers werden tot woede van de Koutsogrigorakos – clan gearresteerd. Op deze arrestatie werd op een traditionel Maniotische mannier gereageerd: op 27 september werd Ioannis Kapodistrias vermoord door Petrobey's broer Konstantinos en zijn zoon Georgios Mavromichalis op de trappen van de kerk van Aghios Spyridon in Nafplion. Vanuit zijn cel veroordeelt Petros Koutsogrigorakos deze moord. Kapodistrias wordt opgevolgd door de zeventien jarige prins Otto van Beieren, zoon van de filhelleen Ludwig I. In hem werd een geschikte koning gevonden (althans: dat dacht men): hij besteeg in 1832 de Griekse troon. De jonge monarch stond een stuk sympathieker tegenover de “καπεταναίοι” en benoemde Petro – (s) “bey Mavromichalis” Koutsogrigorakos tot vice president van de Raad van State. Hij zoulater senator worden en drager van het “Τάγμα του Σωτήρος” (“het Grootkruis in de Orde van de Verlosser”. De Nederlandse koningin Wilhelmina was ook draagster van deze hoogste Griekse onderscheiding.). Hij sterft in Athene op 17 januari 1848 en werd begraven met de hoogste eer.
De Conferentie van Poros 1828:
Op de Conferentie van Londen in 1828 werden voor de Grieken onaanvaardbare besluiten genomen betreffende de nieuwe landsgrenzen. De Conferentie van Poros in september moest daar verandering in brengen. Aan de conferentie namen naast de Sublieme Porte en natuurlijk de Grieken, ook Groot Brittannië, Frankrijk en Rusland deel. Volgens het memorandum van Ioannis Kapodistrias zou de noordelijke Griekse grens een lijn moeten bereiken van Delvino naar Thessaloniki of op zijn minst de meest zuidelijke lijn van Preveza naar Lamia. Na veel discussie meldden de drie ambassadeurs dat Griekenland zich zou moeten uitstrekken van Arta tot de Golf van Volos met de eilanden Euboea en Samos, en mogelijk ook Kreta. Echter de Britse premier, de hertog van Wellington, die vijandig stond tegenover het hele idee om Griekenland onafhankelijkheid te verlenen, verwierp het rapport van de conferentie en zei dat zijn doel niet was om grondgebied van de Porte te veroveren. De overige ambassadeurs vreesden echter een grote vluchtelingenstroom als Griekenland uiteindelijk slechts het grondgebied van de Peloponnesos zou beslaan. De Sublieme Porte zelf vertrouwde erop dat de oorlog gewonnen nog steeds gewonnen kon worden, en verwierp de eis voor een wapenstilstand en verwierp eveneens de aanbevelingen van de conferentie. Echter, na te zijn verslagen in de Russisch-Turkse oorlog van 1828-1829, waren de Ottomanen uiteindelijk gedwongen de Griekse onafhankelijkheid te accepteren. Onder de voorwaarden van het Verdrag van Adrianopel * beloofden de Ottomanen in september 1829 om elke beslissing van de conferentie van Londen te accepteren. Op de Conferentie werd tevens besloten dat de toekomstige soevereine natie een monarchie zou worden. Op 3 februari 1830 besloot de Londense Conferentie om prins Leopold van Saksen-Coburg de Griekse troon aan te bieden, het koninkrijk zou echter niet de grenzen krijgen welke op de Poros-conferentie werd besloten. Dit zorgde ervoor dat Leopold op 21 mei 1830 het aanbod van de Griekse troon afwees en zei dat hij alleen een Griekse troon zou accepteren met de grenzen die op de Poros-conferentie waren overeengekomen.
* Verdrag van Adrianopel (1829)
Het Verdrag van Adrianopel, ook bekend als de Vrede van Adrianopel of het Verdrag van Edirne (Turkse benaming) werd gesloten tussen het Ottomaanse Rijk en het Russische Rijk op 14 september 1829. De ondertekenaars waren de Turkse sultan Mahmut II en de Russische tsaar Nicolaas I. Het verdrag was het resultaat van de Russisch-Turkse Oorlog van 1828-1829. Het Ottomaanse Rijk moest hierbij het Russische Rijk toegang verlenen tot de Donaudelta en de oostkust van de Zwarte Zee. Ook moest ze de Bosporus en de Dardanellen openstellen voor alle Russische handelsschepen, de handel vrijgeven in graan, vee en hout, autonomie verlenen aan Servië, autonomie beloven aan Griekenland en de Donauvorstendommen Moldavië (het latere Roemenië) en Walachije tijdelijk erkennen als Russische protectoraten totdat het Ottomaanse Rijk een schadeloosstelling had betaald aan het Russische Rijk.
1821: de nasleep van de onafhankelijkheidsoorlog: onderhandelingen:
Protocol van Londen 1829
Op de slot overeenkomst van het Protocol van Londen op 22 maart 1829 werden de aanbevelingen van de Conferentie van Poros vrijwel geheel overgenomen. Volgens het protocol zou Griekenland een onafhankelijke staat worden die volledige autonomie zou genieten onder het bewind van een erfelijke christelijke prins die door de mogendheden zou moeten worden aangewezen. Echter, deze nieuwe staat zou de heerschappij van de Ottomaanse sultan moeten erkennen en een jaarlijkse schatting van 1,5 miljoen Turkse piasters moeten betalen. De grenzen van de nieuwe staat zouden volgens de geografische lijn van de Golf van Arta in het westen tot de Paganistische Golf (bij Volos) in het oosten, en daarbij de Peloponnesos en het vasteland van Griekenland omvatten, evenals de Cycladen, maar noch Kreta, noch andere Egeïsche eilanden zoals Samos die een belangrijke rol hadden gespeeld in de onafhankelijkheidsoorlog en nog steeds onder Griekse controle stonden, omvatten. Het Ottomaanse Rijk werd gedwongen het protocol te erkennen in het Verdrag van Adrianopel, waarmee de Russisch -Turkse oorlog van 1828-1829 werd afgesloten. Op 22 maart 1829 ondertekenden de Britse minister van Buitenlandse Zaken, George Hamilton-Gordon, vierde graaf van Aberdeen , en de gezanten van Frankrijk en Rusland, Jules de Polignac en Christoph von Lieven , het tweede Protocol van Londen, waarin de aanbevelingen van de Poros Conferentie grotendeels werden overgenomen. Echter: kort daarna begonnen de mogendheden zich te richten op volledige onafhankelijkheid voor Griekenland, dat werd erkend in het Protocol van Londen van 3 februari 1830.
1821: de Griekse Vrijheidsstrijd begint: slot: Het Protocol van Londen 1830 / 1832 / Verdrag van Constantinopel 1832
Tijdens de Conferentie van Londen, die duurde van 1830 tot 1833 en van 1838 tot 1839, werden de grenzen in Europa opnieuw in kaart gebracht: zo volgde na de Belgische revolutie in 1830 de opdeling van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Het is op deze conferentie dat de grootmachten Verenigd Koninkrijk, het Franse keizerrijk en het Russische tsarenrijk met veel tegenzin toestemden met de onafhankelijkheid van België en Luxemburg. (ook Pruisen en Oostenrijk, twee ander grootmachten uit die tijd, waren op de Conferentie vertegenwoordigd.) Ook de uiteindelijke grenzen van Griekenland werden bepaald en vastgelegd in het Protocol van Londen en ondertekend op 3 februari 1830.
In het nieuwe Protocol wordt afgezien van de eis dat Griekenland een soevereine staat zou worden onder toezicht van de “Sublime Porte” in Istanboel. Echter, ook de eerder overeengekomen grenzen werden opnieuw herzien: grofweg zou de grens van de nieuwe Griekse staat de lijn Aspropotamos–Spercheio volgen: en zou slechts een klein deel van het vaste land van Griekenland, de Morea (Peloponnesos) en de Cycladen beslaan. Zoals overeengekomen in het Protocol van 1829 zou Griekenland een koninkrijk worden en er werd binnen de Europese adel gezocht naar een mogelijke koning. Nadat het hem gevraagd werd, bedankte de toekomstige koning van België, Leopold van Saksen – Coburg echter voor de eer.
In mei 1832 volgde een nieuw Protocol: de Griekse troon werd aangeboden aan de Beierse prins Otto Friedrich Ludwig von Bayern; 1 juni 1815 – 26 juli 1867). Deze aanvaardde wel en besteeg de Griekse troon op 27 mei 1832. Nafplion werd aangewezen als de hoofdstad van de nieuwe soevereine staat Griekenland.
De weigering van Leopold van Saksen – Coburg was een doorn in het oog van de Europese grootmachten uit die tijd. Leopold vond de voorgestelde landsgrenzen te karig en gaf de voorkeur aan de grenzen zoals gesteld in het Protocol van Londen 1829. Uiteindelijk werd de eerder voorgstelde Arta – Volos lijn inclusief de Cycladen en Evia het grondgebied van het toenmalige Griekse koninkrijk. De Ottomanen zouden met 40 miljoen Piasters schadeloos worden gesteld wegens verlies aan grondgebied. Een en ander werd bekrachtigd op de Conferentie van Londen op 30 augustus 1832 waarmee na 400 jaar een einde kwam aan de Ottomaanse overheersing.
Literatuurlijst 1821:
Onderstaand de vermelding van de belangrijkste bronnen waarvan gebruik werd gemaakt bij het schrijven van deze column.
Literatuurlijst & verantwoording / bronvermelding: voor meer informatie over:
Belangrijke hoofdrolspelers:
Alexei Grigoryevich Orlov: https://en.wikipedia.org/wiki/Alexei_Grigoryevich_Orlov
Pétros Mavromichális : https://en.wikipedia.org/wiki/Petrobey_Mavromichalis
Bisschop Germanos van Patras: https://orthodoxwiki.org/Germanos_of_Patra
Laskarina "Bouboulina" Pinotsi: https://en.wikipedia.org/wiki/Laskarina_Bouboulina
Lord Byron: https://en.wikipedia.org/wiki/Lord_Byron
Theodoros Kolokotronis: https://en.wikipedia.org/wiki/Theodoros_Kolokotronis
Mahmut II: https://en.wikipedia.org/wiki/Mahmud_II
Ali Pasha: https://en.wikipedia.org/wiki/Ali_Pasha_of_Ioannina
Lodewijk van Heiden: https://nl.wikipedia.org/wiki/Lodewijk_van_Heiden
Gregorius V van Istanbul: https://en.wikipedia.org/wiki/Gregory_V_of_Constantinople
Alexander Ypsilantis: https://en.wikipedia.org/wiki/Alexander_Ypsilantis
Mohammed Ali: https://en.wikipedia.org/wiki/Muhammad_Ali_of_Egypt
Ibrahim Pasha: https://en.wikipedia.org/wiki/Ibrahim_Pasha_of_Egypt
Kleften: https://nl.wikipedia.org/wiki/Kleften\
Ioannis Vlachos "Daskalogiannis" : https://nl.wikipedia.org/wiki/Daskalogiannis
Ioannis Kapodistrias: https://en.wikipedia.org/wiki/Ioannis_Kapodistrias
Petrobey Mavromichalis: https://en.wikipedia.org/wiki/Petrobey_Mavromichalis
Belangrijkste militaire feiten:
Orlov revolutie: https://en.wikipedia.org/wiki/Orlov_revolt
Griekse vrijheidstijd: https://nl.wikipedia.org/wiki/Griekse_Onafhankelijkheidsoorlog
Griekse vrijheidstijd: https://en.wikipedia.org/wiki/Greek_War_of_Independence
Slag van Navarino: https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Navarino
Slag van Navarino: https://nl.wikipedia.org/wiki/Zeeslag_bij_Navarino
Slag van Dervenakia: https://en.wikipedia.org/wiki/Expedition_of_Dramali
Slag van Vasilika: Battle of Vasilika
Slag van Kalamata: https://en.wikipedia.org/wiki/Liberation_of_Kalamata
Organisaties & verdragen:
Filiki Eteria: https://en.wikipedia.org/wiki/Filiki_Eteria
Protocol van Londen 1828: https://en.wikipedia.org/wiki/London_Protocol_(1828)
Poros Conferentie 1828: https://en.wikipedia.org/wiki/Conference_of_Poros
Protocol van Londen 1829: https://en.wikipedia.org/wiki/London_Protocol_(1829)
Protocol van Londen 1830: https://en.wikipedia.org/wiki/London_Protocol_(1830)
Conferentie van Londen 1832: https://en.wikipedia.org/wiki/London_Conference_of_1832
Verdrag van Constantinopel 1832: https://en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Constantinople_(1832)
Overig:
Kerkyra: https://en.wikipedia.org/wiki/Corfu
Otto van Beieren: https://en.wikipedia.org/wiki/Otto_of_Greece
Gerelateerde artikelen op onze website:
BEKNOPTE GRIEKSE GESCHIEDENIS: DE NEGENTIENDE EN TWINTIGSTE EEUW. http://www.griekeneindhoven.nl/index.php/columns-nieuws/columns-nieuws/197-beknopte-griekse-geschiedenis-de-twintigste-eeuw
Disclaimer: uit respect:
Voor deze uitgebreide column werd gebruik gemaakt van diverse bronnen: de meest belangrijke vindt u in de literatuurlijst. *
Geschiedenis is echter een verhaal dat uit meerdere perspectieven verteld kan worden. En ieder perspectief verandert de geschiedenis.
Tot op de dag van vandaag is de relatie Turkije – Griekenland uiterst gespannen: alhoewel beiden lid zijn van de NAVO.
Als redacteur van deze column heb ik besloten, uit respect naar alle welwillende inwoners van zowel Turkije als Griekenland wat betreft de Turkse kant van de geschiedenis te kiezen voor de benaming: Ottomanen.